Stress op de werkvloer is beroepsziekte nummer 1. Meer dan een miljoen mensen loopt jaarlijks het risico op een burn-out en andere werkgerelateerde psychische ziektes. Dat kan duizend-en-een oorzaken hebben en zich manifesteren in even zoveel symptomen. Vorig jaar had nog één op de acht mensen in Nederland last van werkstress, nu is dat één op de zeven. Dat blijkt uit cijfers van Onderzoeksinstituut TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Werkstress heeft negatieve impact op de gezondheid en daarmee op het menselijk kapitaal van werkend Nederland.
Negatieve gevolgen van werkstress worden vaak te laat herkend en erkend. Stress op het werk kan op je zenuwen werken. Je kunt er ‘s nachts wakker van liggen en het kan bijdragen aan gezondheidsproblemen als hart- en vaatziekten en depressie. De mensen die er mee te maken kregen, hebben één ding gemeen: als ze er eerder over hadden gesproken met hun omgeving, thuis en op het werk, dan was het waarschijnlijk nooit zo ver gekomen.
Tijdig (h)erkennen van ongezonde werkstress is een verantwoordelijkheid van zowel werkgever als werknemer. De week van de werkstress van 16 tot 19 november, uitgeroepen door Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, heeft als intentie deze bewustwording een impuls te geven. Op checkjewerkstress.nl kun je via een vragenlijst een eerste inzicht krijgen in jouw mate van werkstress of die binnen jouw organisatie. Voor het verkrijgen van breder en diepgaander inzicht in onbenut potentieel van uw medewerkers is de inzet van meetinstrumenten zoals de Werkvermogensmonitor het overwegen waard. Op individueel en teamniveau kan een gedrags- en drijfverenmeting zoals het Odin Development Compass valkuilgedrag en bijbehorende stress voorspellen. En inzichten geven waar het werkelijk potentieel ligt om de omslag te maken van werkstress naar werkplezier. PreventNed en Oei voor Groei onderzoeken momenteel samen hoe deze waardevolle instrumenten elkaar kunnen aanvullen en versterken.
De bron vinden van de stress is vaak de eerste stap in de goede richting, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Experts hebben acht soorten stresssituaties op het werk in kaart gebracht: overwerkte ondergeschikte, schipbreukeling, gefrustreerde doorzetter, deurmat, slaaf van de techniek, pestslachtoffer, burn-out, verongelijkt slachtoffer.
Verminderen van werkstress vraagt meestal om het doorbreken van vaak hardnekkige patronen. Doorbreken van patronen vraagt om bewustzijn, het verbinden aan een lonkend perspectief en moed om in beweging te komen, los te laten en opnieuw te creëren. Van de mensen met werkstress zelf, maar ook van alle direct betrokkenen in hun werk- en sociale omgeving die van invloed zijn op de werkstress.
Tips die helpen om werkstress effectief aan te pakken::
- Erken stress, geef deze aandacht en maak deze bespreekbaar.
- Word bewust van het patroon dat de stress in stand houdt. Door op diep niveau waar te nemen. Dan worden individuele patronen zichtbaar, maar ook patronen van het systeem waarin deze individuen werkzaam zijn. Wat levert het patroon de betrokkenen op? Wat kost het hen?
- Verbind met de kans – het lonkend perspectief – die ontstaat door het patroon te doorbreken. Hoe mooi zou het zijn als… Zonder urgentie of verlangen is het moeilijk uit de ‘comfort zone’ te stappen
- Neem het besluit dat nodig is om uit het patroon te stappen en de kans de ruimte te geven. Wat is er los te laten en te leren?
- Begin bij het begin. Stap voor stap. Knip acties op in behapbare brokken, zodat er geen (mentale) barrières ontstaan en er beweging kan ontstaan.
- Ga op weg, reflecteer, leer en volhard. Koester succesmomenten.
- Zet hulpbronnen in die jou kunnen helpen in dit verre van eenvoudig proces. Denk daarbij aan leidinggevende, collega, HR, externe coach.
Let op de mogelijke saboteurs. Mogelijke redenen om niet in beweging te komen of snel terug te vallen in oud gedrag: Zelf de ernst niet willen of kunnen zien, geen echt luisterend oor krijgen, vaak ingegeven door angst.
Praktijkvoorbeeld. Binnen het hoger onderwijs waarin ik veel coach wordt veel werkstress ervaren met als gevolg hoog verzuim en lage medewerkerstevredenheid. Meer en meer wordt coaching ingezet in het kader van preventie en reïntegratie. Medewerkers die werkstress ervaren worden op eigen initiatief of op voorspraak van leidinggevende of bedrijfsarts coaching aangeboden om beter met deze stress om te kunnen gaan. Bijvoorbeeld door te leren grenzen te stellen, ruimte in te nemen, potentieel te benutten en valkuilgedrag te voorkomen. Alle gecoachte professionals en leidinggevenden ervaren groei in hun vermogen om eigen regie te nemen over hun werk en leven. Soms creëren zij dit in hun huidige werkomgeving, soms vraagt dit om verandering van omgeving. In beide gevallen is het een Win-Win voor zowel medewerker als werkgever. Resultaat is dat individuen geleerd hebben om vanuit persoonlijke kracht en leiderschap beter om te gaan met werkstress en hun koers om te buigen naar een situatie waarin zij werkplezier ervaren. Van ‘Het gaat net (niet)’, naar ‘ik voel ruimte en plezier’.Hoewel de gecoachte individuen ‘sterker’ worden, neemt het ziekteverzuim op organisatieniveau vaak nog niet af. Patronen in het systeem zorgen ervoor dat er mensen blijven omvallen. Structurele werkdruk, gebrek aan echte dialoog tussen management en uitvoerenden, gevoel van onveiligheid zijn veel voorkomende symptomen. Dit vraagt om interventies op systeemniveau: binnen het team en organisatie waarin medewerkers functioneren, maar mogelijk ook in de sector of op overheidsniveau. Systeeminterventies vragen om de wil en moed van beslissers om systeempatronen zichtbaar en bespreekbaar te maken, waaronder eigen gedrag. Helaas gebeurt dit nog te weinig. Het zou mooi zijn wanneer hier meer ruimte voor wordt gecreëerd.
Samengevat, werkstress is beroepsziekte nummer 1 en staat zowel persoonlijke gezondheid en geluk als groei van het Bruto Nationaal Geluk en Bruto Nationaal Inkomen in de weg. Daarom een oproep aan zowel werkgevers als werknemers om ruimte te creëren voor het erkennen en herkennen van werkstress en het investeren in een adequate aanpak. Via vergroten van bewustzijn, doorbreken van belemmerende patronen en faciliterend leiderschap om beweging van werkstress naar werkplezier mogelijk te maken. Stel je eens voor hoe mooi zou het zijn wanneer wij allen werken en leven vanuit plezier en ons gezamenlijk potentieel…
Werkelijk de negatieve gevolgen van werkstress in jouw organisatie verminderen? Neem dan contact op om samen tot een effectieve aanpak te komen.
